 |
| Lord Ganesha portrayed in a standing position |
चैतन्य मित्र मंडळाच्या गजवक्र गणेश उत्सवाची सुरूवात २०१२ या वर्षापासून सुरू झाली. व्रजभूमी नगर, देवपूर धुळे येथील रहिवाशांनी हे मंडळ सुरू केले. त्यांनी २०१२ मध्ये गणेशोत्सव सुरू केला आणि तो आजपर्यंत सुरू आहे. गणेशोत्सवात उभ्या गणपतीच्या मूर्तींची स्थापना मंडळांमध्ये केली जाते, कारण त्या भव्य आणि आकर्षक दिसतात. उभ्या मूर्ती भक्तांमध्ये उत्साह आणि भक्ती जागवतात.
गजवक्र गणेश उत्सवाची वैशिष्ट्ये-
व्रजभूमी नगरमध्ये जे जे रहिवाशी रहायला आलेत, त्यांची नेहमीच प्रगती झाली. प्रत्येक संकटावर योग्य उपाय योजना करून त्यांनी मात केली. आपल्या सर्वांचेच भले होत आहे आणि आपल्या व्रजभूमी नगरमध्ये कधीही आपापसात वाद किंवा भांडणे झाली नाहीत, याची नोंद घेऊन तेथील सर्व रहिवाशांनी ठरविले की अशीच सकारात्मक उर्जा या नगरमध्ये नेहमीच कार्यरत रहायला हवी. म्हणून त्यांनी चैतन्य मित्र मंडळाची स्थापना केली आणि या मंडळामार्फत त्यांनी सार्वजनिक गणेश उत्सव साजरा करतांना प्रत्येक वेळी उभी असलेली गणेशाची मूर्तीचीच प्राणप्रतिष्ठा करणेचे ठरविले. चैतन्य मित्र मंडळांचे उपक्रम धार्मिक, सामाजिक, शैक्षणिक आणि पर्यावरणपूरक अशा विविध स्वरूपाचे असतात. यामध्ये श्री गणेशाची नित्यपूजा, गणेशोत्सवानिमित्त विविध स्पर्धा, आरोग्य शिबिरे, वृक्षारोपण, सांस्कृतिक कार्यक्रम, पर्यावरण जागृती आणि गरीब व गरजू विद्यार्थ्यांना मदत करणे यांचा समावेश असतो.
मूर्ती आणि परंपरा:
सार्वजनिक गणेश उत्सवात आपल्या मंडळामार्फत काहीतरी वेगळे आणि समाजाला दिशादर्शक ठरेल असे उपक्रम त्यांनी राबविण्याचे ठरविले. सुरूवातीलाच सर्वांनी एकसुरात निर्णय घेतला की गणेश उत्सवात उभा असलेला गणपती म्हणजे गणेशाची उभी असलेली मूर्तीच प्राण प्रतिष्ठा करायची. उभा गणपती हा सकारात्मक ऊर्जा आणि यश दर्शवतो, विशेषतः सार्वजनिक गणेशोत्सवांमध्ये या प्रकारच्या मूर्तींचे विशेष महत्त्व असते. उभे गणपती हे घरात सकारात्मक ऊर्जा आणतात आणि व्यक्तीला उत्साह देतात, असे मानले जाते. उभे राहणे हे प्रगतीचे प्रतीक आहे, त्यामुळे उभा गणपती व्यक्तीला जीवनात पुढे जाण्यास आणि यश प्राप्त करण्यास मदत करतो. वास्तुनुसार उभा गणपती घरात प्रगती आणि यश देतो, असे म्हटले जाते. या सर्व मुद्यांची जाणीव ठेवून चैतन्य मित्र मंडळाने गणेश उत्सव साजरा करण्याचे ठरविले.
 |
| Hindu iconography: standing Ganesha- symbolic importance |
नित्य पूजा आणि अभिषेक:
गणपतीची दररोजची पूजा, आरती, संकल्प अभिषेक व सण-उत्सवांप्रमाणे इतर देवदेवतांचे अभिषेक केले जातात.
सामाजिक कार्य:
चैतन्य मित्र मंडळ केवळ गणेशोत्सवासाठीच नाही, तर त्यांच्या सामाजिक कार्यासाठीही प्रसिद्ध आहे. हे मंडळ विविध सामाजिक उपक्रम राबवते, जसे की आरोग्य शिबिरे, शिक्षण मदत, पूरग्रस्तांना मदत आणि इतर समाजोपयोगी कार्ये. त्यामुळे हा उत्सव केवळ धार्मिक नसून, सामाजिक एकतेचे प्रतीक बनले आहे.
सांस्कृतिक उपक्रम:
विविध स्पर्धा-
गजवक्र गणेशोत्सवात रांगोळी, चित्रकला, निबंध, वक्तृत्व, नृत्य, नाटक आणि गायन यांसारख्या स्पर्धांचे आयोजन केले जाते. या स्पर्धा केवळ गंमत म्हणून राबविल्या जात नसून गांभीर्याने राबविल्या जातात. सर्व स्पर्धांचे वेळापत्रक आणि निकालाचे नियोजन अगोदरच केले जाते. स्पर्धेचे विजेते ठरविण्यासाठी तटस्थ परिक्षक नेमले जातात. विजेत्यांना आकर्षक बक्षिसे आणि प्रमाणपत्र दिले जातात.
करमणूक आणि सास्कृतिक कार्यक्रम-
पोवाडे आणि कीर्तन: पोवाडे, जादूचे प्रयोग आणि किर्तन यांसारखे कार्यक्रम आयोजित केले जातात.
सामाजिक उपक्रम:
वृद्धाश्रमास मदत- चैतन्य मित्र मंडळातर्फे गणेश उत्सव काळात मातोश्री वृद्धाश्रमास भेट देऊन तेथील वृद्धांच्या समस्या समजून घेतल्या जातात. तेथील आयोजकांशी चर्चा करून त्यांना आर्थिक मदत केली जाते.
समाज प्रबोधन: तसेच मंडळातर्फे व्याख्याने आयोजित करून विविध स्पर्धा परीक्षांची तयारी, पोलीस भरती, सैन्य भरती याबाबत जागरूकता कार्यक्रम राबविले जातात. इयत्ता चौथी व सातवीसाठी स्कॉलरशिप मार्गदर्शन आणि सराव परीक्षांचे आयोजन केले जाते.
 |
| How to crack competitive Exams |
पारंपरिक वाद्यांचा वापर:
चैतन्य मित्र मंडळाने डीजे बंदीला पाठिंबा देऊन प्रत्येक वर्षी पारंपरिक वाद्यांचा वापर करत आहेत.
चैतन्य मित्र मंडळ धार्मिक विधींसोबतच सांस्कृतिक, सामाजिक आणि पर्यावरणपूरक उपक्रम राबवतात, ज्यामुळे गणेशोत्सव केवळ धार्मिक उत्सव न राहता सामाजिक एकतेचे आणि प्रबोधनाचे व्यासपीठ बनतो. यामुळे स्थानिक समुदायाला एकत्र येण्याची आणि सामाजिक कार्यात सहभागी होण्याची संधी मिळते.
उभा असलेला गणपती मूर्तीचे किंवा उभे गणेशाचे महत्त्व-
उभ्या गणपती मूर्तीचे किंवा उभे गणेशाचे धार्मिक, सांस्कृतिक आणि प्रतीकात्मक दृष्टिकोनातून विशेष महत्त्व आहे.
प्रतीकात्मक अर्थ:
शक्ती आणि सजगता: उभा गणपती गतिशीलता, सजगता आणि कार्यक्षमता दर्शवतो. उभे असणे हे सतर्कता आणि तत्परतेचे प्रतीक आहे, जे गणपतीच्या विघ्नहर्ता स्वरूपाशी जोडले जाते.
नवीन सुरुवात:
उभा गणपती नवीन कार्य, प्रवास किंवा बदलाचे प्रतीक मानला जातो. त्यामुळे नवीन व्यवसाय, घरप्रवेश किंवा महत्त्वाच्या कार्याच्या सुरुवातीला उभ्या गणपतीची पूजा केली जाते.
संरक्षक रूप:
उभे गणेश भक्तांचे संरक्षण करणारे आणि मार्गदर्शन करणारे रूप दर्शवते. मंदिरांच्या प्रवेशद्वारावर किंवा घराच्या मुख्य दरवाज्याजवळ उभ्या गणपतीच्या मूर्ती ठेवण्याची प्रथा आहे.
धार्मिक महत्त्व:
वास्तुशास्त्र आणि मूर्ती स्थान: वास्तुशास्त्रानुसार, उभ्या गणपतीची मूर्ती घराच्या किंवा मंदिराच्या प्रवेशद्वारावर ठेवल्यास नकारात्मक ऊर्जा दूर राहते आणि सकारात्मकता येते. यामुळे गणपतीला द्वारपाल म्हणूनही संबोधले जाते.
मंत्र आणि पूजा:
उभ्या गणपतीची पूजा करताना ॐ गं गणपतये नमः यांसारखे मंत्र आणि विशिष्ट विधी केले जातात, ज्यामुळे भक्तांना आध्यात्मिक शांती मिळते.
सांस्कृतिक आणि ऐतिहासिक संदर्भ:
लोकमान्य टिळकांचा प्रभाव:
लोकमान्य टिळकांनी गणेशोत्सवाला सार्वजनिक स्वरूप दिले, तेव्हा उभ्या गणपतीच्या भव्य मूर्तींचा वापर सामाजिक एकतेचे प्रतीक म्हणून केला गेला. उभ्या मूर्ती मिरवणुकीत आणि मंडपात लक्षवेधी ठरतात.
कला आणि शिल्पकला:
उभ्या गणपतीच्या मूर्ती शिल्पकारांना सर्जनशीलता दाखवण्याची संधी देतात. त्यामुळे मूर्तींच्या विविध मुद्रा, हावभाव आणि अलंकार यांचे वैविध्य दिसते.
मानसिक आणि प्रेरणादायी प्रभाव:
उभ्या गणपतीचे स्वरूप भक्तांना प्रेरणा देते की जीवनात उभे राहून, धैर्याने आणि आत्मविश्वासाने विघ्नांचा सामना करावा. गणपतीचे हे रूप संकटमोचक म्हणून ओळखले जाते. उभ्या गणपतीला सिद्धिविनायक चे स्वरूप मानले जाते, जे यश, समृद्धी आणि बुद्धी प्रदान करते.
महाराष्ट्रात, विशेषतः पुणे आणि मुंबईत, उभ्या गणपतीच्या मूर्ती गणेशोत्सवात लोकप्रिय आहेत. उदाहरणार्थ, मुंबईतील सिद्धिविनायक मंदिरातील गणपती उभ्या मुद्रेत आहे आणि त्याला विशेष महत्त्व आहे. काही ठिकाणी, उभ्या गणपतीला ललित किंवा नृत्य गणपती असेही म्हणतात, जे आनंद आणि उत्सवाचे प्रतीक आहे.
उभा गणपती सजगता, संरक्षण, यश आणि नवीन सुरुवात यांचे प्रतीक आहे. त्याचे धार्मिक, सांस्कृतिक आणि प्रतीकात्मक महत्त्व भक्तांना आध्यात्मिक आणि मानसिक बळ देते. गणेशोत्सवात उभ्या गणपतीच्या मूर्ती सामाजिक एकता, सर्जनशीलता आणि भक्ती यांचे केंद्र बनतात, विशेषतः भव्य मिरवणुकी आणि मंडपांमध्ये.
------------------------
आपले मित्र मंडळ, आपला सार्वजनिक गणेशोत्सव आणि आपले विविध सांस्कृतिक -सामाजिक उपक्रम यांची माहिती जगप्रसिद्ध करा. महाप्रेसच्या वेबसाईटवर आपली माहिती प्रकाशीत करा.
प्रत्येक सार्वजनिक गणेश उत्सवामागे काहीतरी खास वैशिष्ट्ये असतात, परंपरा असतात. मूर्तीची रचना, देखावा, उत्सव साजरा करण्याची पद्धत, सजावट आणि आरास, आरती आणि प्रसाद वाटपाची तऱ्हा, गणपती प्राणप्रतिष्ठा आणि विसर्जनाची आपली वेगळी पद्धत, खरेतर खूपच दखल घेण्याजोगे असते.
यासोबत आपण आयोजित केलेले विविध उपक्रम जसे की, आरोग्य शिबिरे, गुणवंत विद्यार्थ्यांचा सत्कार, स्पर्धा परीक्षा मार्गदर्शन, पर्यावरण जागृती, वृक्षारोपण, सांस्कृतिक कार्यक्रम, वृद्धाश्रमास मदत, रांगोळी, चित्रकला, निबंध, वक्तृत्व, नृत्य, नाटक आणि गायन यांसारख्या स्पर्धांचे आयोजन असे कार्यक्रम आजोजित करणे खरोखरच स्तुत्य बाब आहे.
पण अशा आपल्या धार्मिक, सामाजिक आणि सांस्कृतिक कार्याची महती आपल्या कॉलनीबाहेर जाऊन संपूर्ण देशाला आणि जगापर्यंत पोहचली पाहिजे.
त्यासाठी महाप्रेस द्वारे आपणास संधी देण्यात येत आहे. आपल्या, गणेश उत्सवाद्वारे आयोजित सामाजिक, सांस्कृतिक, शैक्षणिक, बहुआयामी कार्याची माहिती सोबतच्या गूगल फॉर्म मध्ये भरा. ही माहिती www.mahapress.com या वेबसाईटवर प्रसिद्ध करण्यात येईल आणि त्याची स्वतंत्र लिंक आपणास देण्यात येईल. ही लिंक आपण आपले मित्र, परिवार आणि सोशल मीडियावर शेअर करून आपले कार्य सर्वदूर पसरवू शकतात. जेणेकरून इतरही अशा कार्यांमुळे प्रेरित होतील.
GGG-Ganesha's Gathering for Good - व्हाट्सअप ग्रुप
आपल्या कार्याची, उपक्रमाची माहिती सोशल मीडियावर आणण्यासाठी GGG-Ganesha's Gathering for Good हा व्हाट्सअप ग्रुप बनविण्यात आला आहे. आपल्या सामाजिक, सांस्कृतिक, शैक्षणिक, बहुआयामी कार्याची माहिती आपण या ग्रुपमध्ये पोस्ट करू शकता. जेणेकरून सर्वांना प्रेरणा मिळेल._(कृपया ग्रुपच्या उद्देशानुसार माहिती पोस्ट करावी. कृपया मल्टी लेव्हल मार्केटिंग, चेन मार्केटिंग, अँप वरून कर्ज, शेअर मार्केट, बीटकॉइन, लॉटरी अशा प्रकारचे मेसेज पोस्ट करू नये.)_
हा ग्रुप गरजेनुसार काही दिवस सर्वांना पोस्ट करण्यास बंद अथवा सुरु ठेवण्यात येईल.
या ग्रुपचे मेंबर नवीन मेंबरला add करू शकतात.
ग्रुपची लिंक -
https://chat.whatsapp.com/JGGyMTTPHeh2KzrkXMiy19
जयहिंद