 |
| Types of Savings Accounts |
आजच्या वेगवान युगात पैशांची बचत ही वैयक्तिक वित्ताची एक आवश्यक बाब आहे. उपलब्ध असंख्य पर्यायांसह, बँकिंगसाठी नवीन असलेल्यांसाठी योग्य बचत बँक खाते निवडणे हे एक कठीण काम असू शकते. भारतात, जेथे अलीकडच्या वर्षांत बँकिंग क्षेत्रात लक्षणीय बदल झाले आहेत, बँका आणि वित्तीय संस्थांद्वारे ऑफर केलेल्या बचत बँक खात्यांची विविधता दुर्लक्षित करून चालणार नाही.
प्रत्येक गरजेसाठी बचत खाते
बचत बँक खाते हे एक मूलभूत बँकिंग उत्पादन आहे जे व्यक्तींना त्यांच्या ठेवींवर व्याज मिळवताना त्यांच्या उत्पन्नाचा एक भाग वाचविण्यात मदत करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे. भारतात, बचत बँक खाती विविध प्रकारात येतात, विविध ग्राहकांच्या गरजा आणि प्राधान्ये पूर्ण करतात. मूलभूत बचत खात्यांपासून ते विशिष्ट विभागांसाठी, जसे की ज्येष्ठ, विद्यार्थी किंवा महिला, पर्याय भरपूर आहेत. या लेखात, आपण भारतात उपलब्ध असलेल्या विविध प्रकारच्या बचत बँक खात्यांची माहिती घेऊ, त्यांची वैशिष्ट्‌ये, फायदे आणि विविध ग्राहक प्रोफाइलसाठी उपयुक्तता यावर प्रकाश टाकू. प्रत्येक प्रकारच्या बचत बँक खात्याची वैशिष्ट्‌ये आणि फायदे समजून घेऊन, व्यक्ती त्यांच्या आर्थिक गरजा आणि उद्दिष्टांशी सर्वोत्तम जुळणारे खाते निवडू शकतात. तुम्ही पगारदार व्यक्ती, विद्यार्थी किंवा ज्येष्ठ नागरिक असल्यास, हे सर्वसमावेशक मार्गदर्शक तुम्हाला भारतातील बचत बँक खात्याच्या गुंतागुंतीच्या जगात नेव्हिगेट करण्यात आणि तुमच्या आर्थिक प्रवासासाठी परिपूर्ण शोधण्यात मदत करेल.
भारतातील बचत खाती विविध आर्थिक गरजा पूर्ण करण्यासाठी डिझाइन केलेली आहेत. भारतात, विविध बँकांद्वारे विविध प्रकारच्या बचत बँक खाती ऑफर केल्या जातात.
नियमित बचत खाते
हे एक सामान्य बचत असून दैनंदिन बँकिंग गरजांसाठी योग्य आहे. चेकबुक, एटीएम कार्ड आणि ऑनलाइन बँकिंग सुविधा यासारख्या मानक वैशिष्ट्‌यांसह व्यक्तींसाठी हे मूलभूत बचत खाते आहे. पगारदार व्यक्ती, विद्यार्थी आणि सामान्य ग्राहक नियमित बचत खाते उघडू शकता. जमा केलेल्या पैशांवर व्याज मिळते आणि या खात्यात किमान शिल्लक राखणे आवश्यक असते.
अल्पवयीन मुलांसाठी बचत खाते (मुले/मुलांचे खाते)
हे खाते १८ वर्षाखालील मुलांसाठी आहे. पालकांच्या देखरेखीखाली अल्पवयीन मुले हे खाते उघडु शकता. लहानपणापासून बचत करण्याच्या सवयींना प्रोत्साहन देण्यासाठी हे खाते उपणयुक्त आहे. मूल विशिष्ट वयापर्यंत ( १८ वर्षेपर्यंत) पोहोचेपर्यंत हे खाते पालकाद्वारे व्यवस्थापित केले जाते. शैक्षणिक लाभ किंवा कमी किमान शिल्लक आवश्यकता देऊ शकतात. अनेक बँकांमध्ये या खात्यात कमी किंवा किमान शिल्लकचा आग्रह नसतो. मात्र आर्थिक व्यवहारास काही मर्यादा असतात.
ज्येष्ठ नागरिक बचत खाते
ज्येष्ठ नागरिक म्हणजे ६० वर्षांवरील व्यक्तींसाठी हे खाते डिझाइन केलेले आहे. उच्च व्याज दर, कमी किमान शिल्लक आवश्यकता आणि काहीवेळा विशेष फायदे (काही बँकांमध्ये) जसे की आरोग्य तपासणी किंवा विमा अशा सुविधा या खात्याद्वारे उपलब्ध होतात. ज्येष्ठ नागरिकांसाठी त्यांची सेवानिवृत्तीनंतरची बचत जास्तीत जास्त करण्यासाठी हे खाते उपयुक्त आहे.
महिला बचत खाते
विशेष फायद्यांसह महिलांसाठी तयार केलेले हे बचत खाते आहे. कर्ज आणि क्रेडिट कार्डवर सूट, लॉकर भाड्यावर सूट, कर्जासाठी कमी प्रक्रिया शुल्क किंवा विमा संरक्षण यांसारखे फायदे काही बँकांद्वारे या खात्यासाठी दिले जातात. काही बँकांमध्ये महिला बचत खात्यांवर जास्त व्याजदर दिला जातो. महिलांना आर्थिकदृष्ट्‌या सक्षम बनवण्याचा या प्रकारच्या खात्याचा उद्देश आहे.
Basic Savings Bank Deposit Account (BSBDA) / प्रधानमंत्री जन धन योजना (PMJDY) / शून्य शिल्लक बचत खाते
हे खाते PMJDY (प्रधानमंत्री जन धन योजना) अंतर्गत सादर केले गेले आहे. या खात्यात किमान शिल्लक आवश्यक नाही. मर्यादित व्यवहार आणि विनामूल्य एटीएम सुविधा दिली जाते. जेथे बँका उपलब्ध नाही किंवा कमी प्रमाणात उपलब्ध आहे, तेथे या प्रकारचे खाते उपयुक्त आहे.
प्रीमियम बचत खाते
उच्च शिल्लक राखण्यास इच्छुक ग्राहकांसाठी हे एक खास प्रकारचे बचत खाते असून काही बॅकांमध्येच उपलब्ध आहे. या खात्यात एका विशिष्ट रकमेच्या किमान शिलकीचा आग्रह असतो. उच्च व्यवहार मर्यादा, विनामूल्य अमर्यादित एटीएम पैसे काढणे, इत्यादीसारख्या प्रीमियम सेवा उपलब्ध होतात. ज्यांच्याकडे खूप पैसा आहे आणि खूप मोठी पैशांची उलाढाल आहे, अशा व्यक्तींसाठी हे खाते उपयुक्त ठरू शकते.
डिजिटल किंवा ऑनलाइन बचत खाते
हे खाते पूर्णपणे ऑनलाइन व्यवस्थापित केले जाते, म्हणजेच ऑनलाइन उघडले आणि ऑपरेट केले जाते. अनेकदा शून्य शिल्लक आवश्यक असते आणि सर्व डिजिटल बँकिंग सेवांचा समावेश असतो. तंत्रज्ञान-जाणकार (टेक्नो सेव्ही) वापरकर्त्यांसाठी हे खाते उपयुक्त आहे. तसेच हे खाते उघडण्यासाठी आणि इतर व्यवहारांसाठी बँकेच्या फेर्‍या घालण्याची आवश्यकता नसते. या खात्याद्वारे ४/७ बँकिंग सेवा उपलब्ध होतात.
अनिवासी भारतीय (अनिवासी भारतीय) बचत खाते
प्रकार: छठज (अनिवासी सामान्य) आणि छठए (अनिवासी बाह्य) खाती. भारतात कमावलेल्या उत्पन्नासाठी छठज, परदेशात मिळवलेल्या उत्पन्नासाठी छठए. अनिवासी भारतीयांना भारतातील त्यांचे निधी विशिष्ट प्रत्यावर्तन नियम आणि कर परिणामांसह व्यवस्थापित करण्यास अनुमती देते.
पगार खाते
केवळ पगारदार कर्मचार्‍यांसाठी हे खाते उपलब्ध आहे. कर्मचार्‍यांना त्यांचा पगार थेट त्यांच्या पगार खात्यात मिळण्यासाठी हे खाते उपयुक्त आहे. या खात्यासाठी किमान शिल्लकची आवश्यकता नसते. मोफत डेबिट कार्ड, मोफत चेकबुक, जास्त पैसे काढण्याची मर्यादा आणि काहीवेळा विमा किंवा सवलत यांसारखे अतिरिक्त लाभ उपलब्ध होतात.
संयुक्त बचत खाते
हे खाते दोन किंवा अधिक व्यक्तींनी सामायिक केलेले असते. कुटुंबातील सदस्य, व्यवसाय भागीदार किंवा जोडीदार यांच्यासाठी हे खाते उपयुक्त आहे. एकाच वेळी दोन किंवा अधिक व्यक्ती हे खाते ऑपरेट करू शकता, तसेच ठरलेल्या नियमानुसार त्यापैकी कोणताही एक व्यक्ती सुद्धा हे खाते ऑपरेट करू शकतो.
दिव्यांग व्यक्तींसाठी विशेष बचत खाती
अपंग व्यक्तींसाठी हे दिव्यांग विशेष बचतखाते काही बँकांमध्ये उपलब्ध आहे. किमान दस्तऐवजीकरण, कमी शुल्क आणि शुल्क अशा काही सुविधा या खात्यात उपलब्ध असतात.
निष्कर्ष
प्रत्येक प्रकारच्या खात्याचे किमान शिल्लक आवश्यकता, पैसे काढण्याची मर्यादा, व्याजदर आणि अतिरिक्त लाभ यासंबंधीचे नियम बँकाच्या प्रकारानुसार बदलू शकतात. तुमच्या बँकिंग गरजा, जीवनशैली आणि लोकसंख्या यावर अवलंबून, योग्य प्रकारचे बचत खाते निवडल्याने तुमचा बँकिंग अनुभव आणि आर्थिक व्यवस्थापन अनुकूल होऊ शकते. लक्षात ठेवा, तपशीलवार माहितीसाठी वैयक्तिक बँकांशी संपर्क साधा.