 |
| Goodbye cold drinks by Homemade Drinks for Summer Bliss |
भारतीय उन्हाळ्याच्या कडक उन्हाळ्यामध्ये सतत हायड्रेशनची आवश्यकता असते. सोडा आणि पॅकेज्ड ज्यूससारखे कृत्रिम थंड पेय कडक उन्हाळ्यात आपणास आकर्षक वाटू शकतात, परंतु ते बहुतेकदा साखर, प्रीझर्व्हेटीव्ह आणि कृत्रिम चवींनी भरलेले असतात जे कमी पौष्टिक मूल्य देतात. परंतु साखरयुक्त, कृत्रिम शीतपेये खाल्ल्‌याने तुम्हाला आळस वाटू शकतो आणि दीर्घकालीन आरोग्य समस्या निर्माण होऊ शकतात. या वर्षी, प्रक्रिया केलेले पदार्थ सोडून द्या आणि या स्वादिष्ट आणि निरोगी घरगुती पर्यायांसह निसर्गाच्या देणगीचा स्वीकार करा. सुदैवाने, भारताची समृद्ध पाककृती परंपरा विविध प्रकारचे ताजेतवाने, निरोगी आणि बनवण्यास सोपे पेये प्रदान करते जे तुम्हाला थंड आणि ऊर्जावान ठेवू शकतात. कृत्रिम थंड पेयांसाठी येथे काही विलक्षण घरगुती पर्याय आहेत.
{tocify} $title={Table of Contents}
देशी पद्धतीने हायड्रेट रहा: उन्हाळ्यासाठी घरगुती पर्याय
भारतातील अनेक राज्यांमध्ये उन्हाळी हंगाम अत्यंत कडक उन्हाचा आणि आपल्या आरोग्याला अस्वस्थ करणारा ठरतो. केवळ तीव्र उष्णतेनेच नव्हे तर दमट होणार्‍या आर्द्रतेचाही अनेक प्रदेशांना सामना करावा लागतो. त्यामुळे उन्हाळी हंगामात हायड्रेटेड राहणे म्हणजेच पुरेसे पाणी पिणे आणि आपल्या द्रवपदार्थाचे सेवन वाढवणे आवश्यक आहे. असे न केल्यास उष्माघात म्हणजेच सनस्ट्रोकचा सामना करावा लागू शकतो. उन्हाळ्यात उपलब्ध असलेले हंगामी फळे आणि भाज्या यांच्या सेवनाने तुम्ही उन्हाळ्यात होणार्‍या समस्यांपासून दूर राहू शकता. मात्र उन्हाळ्यात भाज्या आणि फळे यांच्या वाढलेल्या किमती प्रत्येकाला परवडतीलच असे नाही. त्याला पर्याय म्हणून शीतपेयांचा विचार केला जाऊ शकतो. बाजारा अनेक प्रकारची शीतपेये म्हणजेच कोल्डड्रींक्स उलब्ध असतात. मात्र असे कृत्रिम पदार्थांनी बनलेले कोल्डड्रींक्स पिण्यापेक्षा घरीच बनविलेले हेल्दी ड्रिंक्स प्यायल्याने उष्माघात आणि डिहायड्रेशनपासूनही बचाव होऊ शकतो. तसेच आरोग्याच्या दृष्टीने इतर फायदे म्हणजे रोगप्रतिकारक शक्ती वाढणे, शरीरातील उर्जा आणि स्टॅमिना वाढणे इत्यादीही मिळू शकतात.
घरच्या घरी बनणारे हेल्दी ड्रिंक्स
निंबू पाणी (मसालेदार लिंबूपाणी)
व्हिटॅमिन सी आणि इलेक्ट्रोलाइट्सने समृद्ध असलेले उन्हाळी पेयांपैकी सर्वांना आवडणारे पेय म्हणजे निंबू सरबत होय. विशेष म्हणजे लिंबू-सरबत बनविपणे अतिशय सोपे आहे. पाण्यामध्ये लिंबूचा रस, साखर आणि थोडी साखर मिसळून लिंबू सरबत बनते. त्यामध्ये इतर घटक मिसळून लिंबू सरबताची पौष्टीकता वाढविता येते. जसे की एका ग्लास थंड पाण्यात एका लिंबाचा रस पिळून घ्या, त्यात एक चिमूटभर काळे मीठ, एक चमचा साखर किंवा मध (पर्यायी) आणि भाजलेले जिरे पावडर घाला. चांगले ढवळा आणि काही पुदिन्याची पाने त्यात मिसळल्यास एकदम क्लासिक प्रकारचे सरबत तयार होते. निंबू पाणी सेवनाने लगेच ताजेतवाने वाटते. हे पेय हायड्रेट करते, इलेक्ट्रोलाइट्स पुन्हा भरते आणि पचनास मदत करते.
ताक (Buttermilk)
उन्हाळ्यात अनेकदा शरीरात पाण्याची कमतरता भासते, हे टाळण्यासाठी ताक हे उत्तम पेय आहे. दह्यापासून बनवलेले हे पेय हलके, पचनास मदत करणारे आणि शरीराला थंड करणारे आणि प्रोबायोटिक्सने भरलेले आहे. यात इलेक्ट्रोलाइट्स भरपूर प्रमाणात असतात. उन्हाळ्यात ताक प्यायल्याने या ऋतूत उष्णतेमुळे होणारे आजार आणि सामान्य अस्वस्थता कमी होण्यास मदत होते. हायड्रेटेड राहण्यासाठी आणि आतड्यांचे आरोग्य राखण्यासाठी हा एक उत्तम मार्ग आहे. दही पाण्यात मिसळा, त्यात चिमूटभर मीठ, भाजलेले जिरे पावडर आणि ताजी पुदिना किंवा कोंथबिरचीे पाने घाला. चव वाढवण्यासाठी, आले आणि हिरव्या मिरच्यांसह मसाला चास वापरून पहा. काहींच्या मते ताकामध्ये मीठ मिसळणे योग्य नाही, आपण मीठ ऐवजी स्वादिष्ट मसाले वापरूनही सर्वांना आवडेल असे ताक बनवू शकता.
जलजीरा ( Jaljeera)
हे मसालेदार पेय त्याच्या विशिष्ट चवीसाठी सर्वांना आवडते आहे. एक चमचा जलजीरा पावडर दुकानात मिळते किंवा घरी जिरे, पुदिना, काळे मीठ आणि सुक्या आंब्याच्या पावडरसह बनविता येते. थंड पाण्यात मिसळा. लिंबू पिळून घ्या आणि थोडा बर्फाचा चुरा घाला. जलजीरा तुम्हाला थंडावा देतेच पण पचन सुधारते.
कोकम सरबत (Kokam syrup)
गोवा आणि महाराष्ट्रातील किनारी भागात लोकप्रिय असलेले कोकम हे उत्कृष्ट थंडगार गुणधर्म असलेले आंबट फळ आहे. वाळलेले कोकम काही तास पाण्यात भिजवा, ते पाण्यात मिसळा, गाळून घ्या आणि त्यात गूळ किंवा साखर, चिमूटभर काळे मीठ आणि जिरे पावडर घाला. थंडगार सर्व्ह करा. हे चमकदार जांभळे पेय पोटाला हायड्रेट करण्यासाठी आणि शांत करण्यासाठी उत्तम आहे.
नारळाचे पाणी सर्वोत्तम हायड्रेटर (Coconut water the best hydrator )
ताजे नारळ पाणी हे निसर्गाचे सर्वोत्तम हायड्रेटर आहे. इलेक्ट्रोलाइट्सने समृद्ध असलेले हे पेय उन्हाळ्यातील थकवा दूर करण्यासाठी आदर्श आहे. त्यामुळे नारळ पाणी प्यायल्याने घामाने उत्सर्जित होणार्‍या मानवी शरीरातील इलेक्ट्रोलाइट्सच्या कमतरतेवर मात करता येते. उन्हाळ्यात नारळाच्या पाण्याचे नियमीत सेवन केल्यास आपली पचनक्रिया तंदुरुस्त राहते आणि पोटाच्या आवरणावरील जळजळीची समस्या कमी होते.
कैरीचे सरबत - कैरीचे पन्ह
कैरीचे सरबत हे उष्माघात रोखण्यास मदत करणारे पारंपारिक उन्हाळी पेय आहे. कच्च्या आंब्यापासून बनवलेले, हे उन्हाळ्याच्या कडक उन्हासाठी परिपूर्ण थंडगार पेय आहे. कच्चे आंबे उकळवा, त्याचा गर मॅश करा आणि त्यात पाणी, गूळ किंवा साखर, काळे मीठ, पुदिन्याची पाने आणि भाजलेली जिरे पावडर मिसळा. थंडगार सर्व्ह करा. व्हिटॅमिन सी समृद्ध असल्याने, ते उष्माघात रोखण्यास मदत करते आणि रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवते.
बेलाचा रस
बेल हे कडक उन्हाळ्याच्या दिवसात ऊर्जा वाढवणारे फळ आहे. बेलाचा रस रिबोफ्लेविनने युक्त असतो. त्यात बीव्हिटॅमिन ब देखील असते, जे उष्णतेच्या दिवसात शरीराचा ऊर्जा पुरवठा सुरळीत ठेवण्याचे काम करते.
सत्तू पेय (Sattu drink)
उत्तर भारतातील पारंपारिक पेय, सत्तू शरबत भाजलेल्या बेसन (सत्तू) पासून बनवले जाते. सत्तूमध्ये भरपूर लोह, मँगनीज आणि मॅग्नेशियम असते आणि त्यात सोडियमचे प्रमाण कमी असते. २-३ चमचे सत्तू थंड पाण्यात मिसळा, त्यात चिमूटभर काळे मीठ, लिंबू पिळून घ्या आणि थोडा गूळ किंवा साखर घाला (पर्यायी). हे प्रथिनेयुक्त पेय त्वरित ऊर्जा प्रदान करते आणि तुम्हाला पोट भरलेले ठेवते.हे शरीराला जलद ऊर्जा प्रदान करते आणि शरीराला आतून थंड ठेवते. सत्तू आतड्यांसाठी चांगले आहे, कारण त्यात भरपूर अघुलनशील फायबर असते. हे गॅस, बद्धकोष्ठता आणि ऍसिडिटीवर देखील नियंत्रण ठेवते.
कृत्रिम कोल्डड्रींक्स का पिऊ नये?
व्यावसायिक शीतपेयांमध्ये अनेकदा हे भरलेले असते:
- जास्त साखर: वजन वाढणे, ऊर्जा कमी होणे आणि मधुमेहाचा धोका वाढणे.
- कृत्रिम रंग आणि चव: संभाव्य ऍलर्जीन आणि हानिकारक रसायने.
- प्रीझर्व्हेटिव्ह/ संरक्षक रसायने: काहींचे आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतात.
- एम्टी कॅलरीज: कोणतेही पौष्टिक मूल्य प्रदान करत नाही.
निष्कर्ष
घरगुती सरबत किंवा शीतपेय हे हानिकारक पदार्थांपासून मुक्त असतात आणि भारतीय हवामानाला अनुकूल असलेल्या नैसर्गिक घटकांपासून बनवलेले असतात. ते केवळ तुमची तहान भागवत नाहीत तर उष्ण महिन्यांत तुम्हाला निरोगी ठेवण्यासाठी आवश्यक पोषक घटक देखील प्रदान करतात. तर, या उन्हाळ्यात, सोडा कॅन वगळा आणि घरीच हे सोपे, स्वादिष्ट पेये बनवा. थंड राहा, निरोगी राहा आणि भारताच्या चवींचा आनंद घ्या!